Prof. Piotr Wiland | |
Inhibitory JAK spojrzenie w przyszłość farmakoterapii chorób reumatycznych |
Prof. dr hab. Ewa Kontny | |
Patomechanizm zapalny w rzs z uwzględnieniem punktu uchwytu leków biologicznych i leków syntetycznych celowanych |
dr Patryk Woytala | |
Autoimmunologiczna choroba ucha wewnętrznego |
Łuszczyca skóry jest przewlekłą immunologiczną chorobą, która może współwystępować z łuszczycowym zapaleniem stawów (ŁZS). Istnieją wytyczne leczenia łuszczycowych zmian skórnych oparte na stosowaniu leków modyfikujących przebieg choroby (LMPCh), leków biologicznych, fototerapii, preparatów miejscowych zawierających retinoidy i glikokortykosteroidy, a także apremilastu. Apremilast jest doustnym selektywnym inhibitorem fosfodiesterazy 4, zaaprobowanym przez Amerykańską Agencję Żywności i Leków (FDA, Food and Drug Administration) w marcu 2014 roku do leczenia łuszczycowego zapalenia stawów, a we wrześniu 2014 roku do leczenia ciężkiej łuszczycy plackowatej. Nie u wszystkich chorych monoterapia lekami biologicznymi jest wystarczająca do osiągnięcia celu terapeutycznego. W chwili obecnej nie ma dużych badań oceniających bezpieczeństwo terapii łączonej apremilastem i lekami biologicznymi. Niemniej jednak Metyas i wsp. przekonują do bezpieczeństwa takiego połączenia.
Źródło: Metyas S., Tomassian C., Messiah R. i wsp. Combination therapy of apremilast and biologic agent as a safe option of psoriatic arthritis and psoriasis. Curr. Rheumatol. Rev. 2018 Nov 29. doi: 10.2174/1573397115666181130094455.
Objawy kliniczne w łuszczycowym zapaleniu stawów (ŁZS) są heterogenne, stąd istnieją duże różnice pomiędzy pacjentami – a tym samym istnieje wiele opcji terapeutycznych zależnych od przeważających zmian narządowych. Zmiany dotyczące paznokci obserwuje się u 80–90% chorych na ŁZS. Szacuje się, iż ok. 3% pacjentów z łuszczycą skóry rozwinie ŁZS. W większości przypadków skórna manifestacja choroby wyprzedza zapalenie stawów. Może się jednak zdarzyć, że zmiany skórne pojawią się w tym samym czasie co zmiany stawowe, a u 10–15% chorych zmiany skórne wyprzedzają pojawienie się łuszczycy skóry. W tabeli 1 zostały przedstawione obecnie dostępne opcje terapeutyczne w ŁZS.
Tab. 1. Leczenie ŁZS z uwzględnieniem metod farmakologicznych i niefarmakologicznych
Metody niefarmakologiczne | Fizjoterapia, terapia zajęciowa, zaprzestanie palenia papierosów, redukcja masy ciała, masaże, ćwiczenia fizyczne |
Leczenie objawowe | Niesteroidowe leki przeciwbólowe, glikokortykosteroidy, miejscowe iniekcje glikokortykosteroidów |
Leki doustne – OSM, oral small molecules | Metotreksat, sulfasalazyna, cyklosporyna, leflunomid, apremilast |
Inhibitory TNF | Etanercept, infliksymab, adalimumab, golimumab, certolizumab pegol |
Inhibitory IL-12/23 | Ustekinumab |
Inhibitor IL-17 | Sekukinumab, iksekizumab, brodalumab |
CTLA4-Ig | Abatacept |
Inhibitor JAK | Tofacytynib |
CTLA4 – antygen 4 limfocytów T cytotoksycznych, IL – interleukiny, JAK – kinaza janusowa, ŁZS – łuszczycowe zapalenie stawów, OSM – doustne małocząsteczkowe leki, TNF – czynnik martwicy nowotworu.
Poniżej w formie graficznej przedstawiono najnowsze, opublikowane niedawno wytyczne postępowania terapeutycznego, zaproponowane przez American College of Rheumatology (ACR) i National Psoriasis Foundation (ryc. 1–4). W tabeli 2 przedstawiono również podział na ciężką postać ŁZS i ciężką postać łuszczycy skóry.
Tab. 2. Definicje ciężkiej postaci ŁZS i ciężkiej łuszczycy skóry
Ciężka postać ŁZS | Ciężka łuszczyca skóry |
- obecność nadżerek - obecność podwyższonych markerów stanu zapalnego (CRP, OB) - deformacje stawów w wyniku choroby - duża aktywność ŁZS mająca znaczny wpływ na obniżenie jakości życia - aktywne ŁZS ze zmianami pozastawowymi np. entezitis, dactylitis - ograniczenie funkcjonowania - szybki postęp choroby | - PASI ≥ 12 - BSA ≥ 5–10% - zmiany skórne zlokalizowane na skórze twarzy i głowy, rąk lub stóp, na paznokciach, w bruździe pośladkowej, powodujące niepełnosprawność - osłabienie funkcji fizycznych lub wpływ choroby na psychikę
|
BSA – ocena powierzchni ciała zajętej przez łuszczycę, CRP – białko C-reaktywne, OB – odczyn Biernackiego, PASI – skala oceny nasilenia łuszczycy.
Ryc. 1. Wytyczne dotyczące terapii u chorych na ciężką postać ŁZS, u których nie stosowano wcześniej OSM ani innego leczenia
Ryc. 2. Postępowanie u chorych, u których utrzymują się objawy pomimo leczenia inhibitorem TNF
Ryc. 3. Postępowanie u chorych, u których utrzymują się objawy pomimo leczenia OSM
Ryc. 4. Postępowanie u chorych, u których utrzymują się objawy pomimo leczenia inhibitorem IL-17 lub inhibitorem IL-12/23
IL – interleukiny, ŁZS – łuszczycowe zapalenie stawów, MTX – metotreksat, OSM – doustne małocząsteczkowe leki, TNF – czynnik martwicy nowotworu.
W wytycznych zawarto również szczegółowe sytuacje przy braku możliwości zastosowania poszczególnych grup leków, np. nawracające infekcje przy inhibitorach TNF. Szczegółowe informacje znajdują się w oryginalnej pracy Singh i wsp. Są to wytyczne amerykańskie, niedostosowane do obecnie obowiązującego programu NFZ stosowanego w Polsce – dlatego występują tu pewne różnice, w tym pojawiają się leki niezarejestrowane u naszym kraju, takie jak brodalumab.
Źródło: Singh J.A., Guyatt G., Ogdie A. i wsp. 2018 American College of Rheumatology/National Psoriasis Foundation Guideline for the Treatment of Psoriatic Arthritis. Arthritis Care Res (Hoboken). 2018 Nov 30. doi: 10.1002/acr.23789.
Sekukinumab w leczeniu łuszczycy paznokci
Łuszczyca paznokci występuje u 50–70% chorych na łuszczycę skóry oraz do 80% chorych na ŁZS. Leczenie tego powikłania jest ograniczone, a preparaty stosowane miejscowo często są nieskuteczne. Spośród leków biologicznych inhibitor IL-17A – sekukinumab jest opcją w terapii łuszczycy paznokci, co zostało potwierdzone w badaniu klinicznym TRANSFIGURE trial.
Źródło: Reich K., Sullivan J., Arenberger P. i wsp. Effect of secukinumab on clinical activity and disease burden of nail psoriasis: 32-week results from the randomized placebo-controlled TRANSFIGURE trial. Br J Dermatol. 2018; 26. doi: 10.1111/bjd.17351.
Nowe opcje terapeutyczne w leczeniu łuszczycy skóry
Łuszczyca skóry jest przewlekłą chorobą immunologiczną, która ma wpływ na jakość życia znacznej grupy chorych; współtowarzyszą jej powikłania narządowe. W ostatnich latach do leczenia łuszczycy skóry zostały wprowadzone takie leki biologiczne, jak inhibitory TNF, nieselektywne inhibitory IL-23 (ustekinumab), inhibitory IL-17. Machodo i Torres przedstawili skuteczność risankizumabu w leczeniu łuszczycy. Jest to przeciwciało monoklonalne skierowane przeciwko IL-23p19, które nie wiąże się z IL-12. Risankizumab okazał się bardzo skuteczny w porównaniu z placebo i ustekinumabem, w ocenach dokonywanych co 12 tygodni, w zakresie: PASI 75, PASI 90 i PASI 100. W trakcie badania lek ten cechował się dobrą tolerancją, a główne działania niepożądane dotyczyły infekcji górnych dróg oddechowych.
Źródło: Machado Á., Torres T. Spotlight on risankizumab and its potential in the treatment of plaque psoriasis: evidence to date. Psoriasis (Auckl). 2018 Nov 13; 8: 83–92.
Tekst ukazał się w: „Przegląd Reumatologiczny” 2018; nr 1 i 2
Nasz serwis internetowy używa plików Cookies do prawidłowego działania strony. Korzystanie z naszej strony internetowej bez zmiany ustawień dla plików Cookies oznacza, że będą one zapisywane w pamięci urządzenia. Ustawienia te można zmieniać w przeglądarce internetowej. Więcej informacji udostępniamy w Polityce plików Cookies.