Oprac. dr n. med. Beata NOWAK

I. Nowe kryteria klasyfikacyjne dla osiowej postaci spondyloartropatii seronegatywnych

(wg ASAS)

W czerwcowym numerze „Annals of Rheumatic Diseases” opublikowano oczekiwane nowe kryteria klasyfikacyjne dla osiowej postaci spondyloartropatii seronegatywnych. Istotną modyfikacją jest uwzględnienie w kryteriach zmian stwierdzanych w rezonansie magnetycznym. Podstawowym kryterium wg ASAS (Assessment of SpondyloArthritis international Society) jest ból  pleców trwający minimum 3 miesiące, który wystąpił po raz pierwszy przed 45. r.ż.  

Ponadto w celu rozpoznania spondyloartropatii seronegatywnej należy stwierdzić cechy sacroiliitis w badaniach obrazowych (aktywne zapalenie stawów krzyżowo-biodrowych w NMR lub spełnione kryteria nowojorskie w badaniu RTG) i co najmniej 1 kliniczną cechę spondyloartropatii lub obecność antygenu HLA-B27 w połączeniu z co najmniej 2 objawami klinicznymi. Do objawów klinicznych uwzględnionych w kryteriach wg ASAS należą: ból zapalny pleców, zapalenie stawów, entezopatia (w miejscu przyczepu ścięgna Achillesa lub rozcięgna podeszwowego), zapalenie naczyniówki, dactylitis, łuszczyca, nieswoiste zapalenie jelit, dobra odpowiedź na niesteroidowe leki przeciwzapalne, występowanie spondyloartropatii seronegatywnej w rodzinie, obecność antygenu HLA-B27 i podwyższone stężenie białka C-reaktywnego. Nowe kryteria charakteryzują się czułością 82,9% i specyficznością 84,4%.

Ann Rheum Dis 2009; 68: 777–783.

II. Nowe kryteria bólu zapalnego pleców

Do nowych kryteriów bólu zapalnego pleców wg ASAS należą: (1) poprawa po ćwiczeniach fizycznych, (2) ból nocny pleców, (3) podstępny początek, (4) początek przed 40. r.ż., (5) brak poprawy w spoczynku. Ból zapalny pleców można rozpoznać, jeśli są spełnione 4 z 5 kryteriów). Czułość nowych kryteriów wynosi 77,0%, a specyficzność 91,7%.

Ann Rheum Dis 2009; 68: 784–788.

III. Golimumab – nowe przeciwciało anty-TNFα w terapii RZS – badanie GO-FORWARD

Golimumab jest ludzkim przeciwciałem monoklonalnym skierowanym przeciwko TNFα charakteryzującym się wysokim powinowactwem i specyficznością wobec ludzkiego TNFα, które jest podawane podskórnie w odstępach 4 tygodni. Opublikowane wyniki badania GO-FORWARD (badanie III fazy) wskazują na jego skuteczność w terapii aktywnego reumatoidalnego zapalenia stawów. Odpowiedź na leczenie golimumabem pojawia się po 14 dniach, a po 14 tygodniach odpowiedź ACR20 uzyskano u 33,1% chorych otrzymujących metotreksat (MTX), u 44,4% chorych leczonych golimumabem w monoterapii w dawce 100 mg s.c., u 55,1% otrzymujących 50 mg golimumabu w połączeniu z MTX i u 56,2% chorych leczonych 100 mg golimumabu w połączeniu z MTX.  Badanie wykazało, że dołączenie do MTX golimumabu nie tylko zmniejsza aktywność choroby, ale równocześnie prowadzi do poprawy jakości życia i ogólnej sprawności chorych.

Ann Rheum Dis 2009; 68: 789–796.

IV. Certolizumab – pegylowany inhibitor TNFα w terapii RZS – badania RAPID2 i FAST4WARD

W czerwcowym numerze „Annals of Rheumatic Diseases” przedstawiono wyniki dwóch badań klinicznych oceniających skuteczność i bezpieczeństwo certolizumabu w terapii reumatoidalnego zapalenia stawów. Certolizumab jest PEGylowanym fragmentem Fab  humanizowanego przeciwciała anty-TNFα charakteryzującego się wysokim powinowactwem do ludzkiego TNFα. Brak fragmentu Fc przeciwciała ma na celu eliminację działań niepożądanych powiązanych z obecnością tego fragmentu, a będących efektem reakcji cytotoksycznych zależnych od komplementu lub przeciwciał.

Badanie RAPID2 wykazało, że terapia kombinowana MTX + certolizumab w dawce 200 mg lub 400 mg podawanej podskórnie co 2 tygodnie jest skuteczniejsza w hamowaniu aktywności reumatoidalnego zapalenie stawów niż MTX w monoterapii. Ponadto terapia kombinowana wywiera korzystniejszy wpływ na sprawność fizyczną chorych oraz w większym stopniu hamuje progresję zmian radiologicznych.

W badaniu FAST4WARD wykazano, że monoterapia certolizumabem podawanym w dawce 400 mg co 4 tygodnie jest skuteczniejsza niż placebo w leczeniu chorych z aktywnym reumatoidalnym zapaleniem stawów z udokumentowaną nieskutecznością co najmniej jednego leku modyfikującego przebieg choroby.

Ann Rheum Dis 2009; 68: 797–804 i 805–811.

V. Jak odróżnić gorączkę Stilla od infekcji bakteryjnej?

Wcześniejsze badania wykazały, że prokalcytonina jest przydatnym parametrem pozwalającym ocenić, czy gorączka u chorych na toczeń rumieniowaty układowy jest związana z zaostrzeniem choroby, czy jest ona następstwem współistniejącej infekcji bakteryjnej. Chen i wsp. zaplanowali badanie oceniające przydatność prokalcytoniny w różnicowaniu gorączki Stilla dorosłych. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzili oni, że stężenie prokalcytoniny ma najwyższą wartość dyskryminacyjną przy różnicowaniu gorączki Stilla u dorosłych i infekcji bakteryjnej. Stężenie prokalcytoniny > 1,4 ng/ml (czułość 100% i specyficzność 100%) wskazywało na etiologię infekcyjną, a < 0,5 ng/ml (czułość 100%, specyficzność 76,9%) właściwie wykluczało infekcję. Wysoką wartość dyskryminacyjną, ale niższą niż stężenie prokalcytoniny,  wykazały również stężenia TNFα (wartość graniczna 14 pg/ml; czułość 83,3%, specyficzność 76,9%) i  białka C-reaktywnego (wartość graniczna 101 mg/l; czułość 73,1%, specyficzność 83,3%).

Ann Rheum Dis 2009; 68: 1074–1075.