Oprac. dr n. med. Beata NOWAK

I. Nowe spojrzenie na inhibitory oksydazy ksantynowej – renesans allopurynolu?

Allopurynol (najbardziej znany inhibitor syntazy ksantynowej) jest już od ponad pół wieku podstawowym lekiem stosowanym w dnie moczanowej i innych stanach chorobowych przebiegających z hiperurykemią. Wyniki ostatnio publikowanych badań wskazują na istotną rolę oksydazy ksantynowej w patomechanizmie niedokrwienia, uszkodzenia tkanek i naczyń, chorób zapalnych i choroby niedokrwiennej serca. Badania na modelach zwierzęcych i na niewielkich grupach ochotników wykazują korzystny wpływ na te stany chorobowe allopurynolu i jego aktywnego metanbolitu oksypurynolu. Czyżby te obiecujące wyniki, jak sugeruje dr Pal Patcher, miały otworzyć nowe perspektywy przed zasłużonym allopurynolem?

Pharmacol Rev 2006; 58: 86­–114

II. Czy kwas hialuronowy bierze udział w rozwoju toczniowego zapalenia nerek?

Wciąż nie do końca wyjaśniony pozostaje patomechanizm łączący przeciwciała przeciw natywnemu DNA (anty-nDNA) z toczniowym zapaleniem nerek.

Wiadomo, że kwas hialuronowy jest ważnym składnikiem macierzy zewnątrzkomórkowej, oraz że do jego nagromadzenia dochodzi w trakcie reakcji zapalnej. Podejrzewa się również, że odgrywa on istotną rolę w regulacji migracji limfocytów T do miejsca zapalenia. Rola kwasu hialuronowego w rozwoju toczniowego zapalenia nerek pozostaje niewyjaśniona i dlatego stała się ona obiektem zainteresowania chińskich naukowców. Zaobserwowali oni, że u chorych z toczniowym zapaleniem nerek dochodzi do nagromadzenia kwasu hialuronowego w mezangium, a w szczególności w okolicy okołokłębuszkowej. Ponadto stwierdzili oni podwyższone stężenie kwasu hialuronowego w surowicy chorych z toczniowym zapaleniem nerek (szczególnie u chorych z aktywną postacią choroby), które korelowało ze stężeniem przeciwciał anty-nDNA. W badaniach przeprowadzanych in vitro wykazali oni, że przeciwciała anty-nDNA pobrane w aktywnej fazie choroby indukują syntezę de novo kwasu hialuronowego. Związane jest to z nasiloną ekspresją syntazy II kwasu hialuronowego oraz IL-1β, IL-6 i TNFα.

Na podstawie uzyskanych wyników S. Yung i wsp. wysunęli hipotezę, że kwas hialuronowy bierze udział w rozwoju rozplemowego toczniowego kłębuszkowego zapalenia nerek, oraz że proces ten jest indukowany przez przeciwciała anty-nDNA za pośrednictwem IL-1β.

Kidney International 2006; 69: 272–280

III. Piorunująca niewydolność wątroby spowodowana przez amyloidozę wtórną

W przebiegu skrobiawicy pierwotnej stosunkowa często dochodzi od odkładania amyloidu w wątrobie, aczkolwiek rzadko prowadzi to do jawnego klinicznie uszkodzenia tego narządu. Opisywano sporadyczne występowanie nadciśnienia wrotnego oraz niewydolności wątroby. Skrobiawica wtórna jeszcze rzadziej niż forma pierwotna wywołuje jawne klinicznie uszkodzenie wątroby. Czasem w jej następstwie dochodzi do rozwoju żółciowego zapalenia wątroby lub nadciśnienia wrotnego. Ostrą niewydolność wątroby wywołaną skrobiawicą wtórną opisano w przeszłości tylko jeden raz.

Lekarze ze szpitala Yükseh Ihtisos w Ankarze opisują przypadek kobiety, u której w następstwie amyloidozy wtórnej doszło do piorunującej niewydolności wątroby. Opisana pacjentka nie chorowała na żadną przewlekłą chorobę zapalną, a w wywiadzie podawała tylko sporadyczne infekcje dróg moczowych. Rozpoznanie amyloidozy wtórnej jako przyczyny uszkodzenia wątroby postawiono post mortem na podstawie wyniku badania histopatologicznego bioptatu wątroby.

Digestive and Liver Disease 2006; 38 (3): 208–210

IV. Nieinwazyjna metoda oceny zaawansowania amyloidozy serca

Naukowcy z Uniwersytetu w Bolonii wykazali, ze rezonans magnetyczny serca z użyciem kontrastu zawierającego gadolin (Gd) pozwala na ocenę rozległości zmian wywołanych przez amyloidozę. Swoim badaniem objęli oni 21 chorych z ustalonym rozpoznaniem amyloidozy serca. Zwiększony wychwyt gadolinu stwierdzili oni u 16 z 21 chorych (76%). Zwiększony wychwyt obserwowano w 66 z 357 (18%) ocenianych segmentów (najczęściej dotyczył on środkowej warstwy ścian komór). Zauważyli oni ponadto, że zwiększony wychwyt znacznika w zakresie ścian korelował ze skurczową objętością lewej komory.

Heart 2006; 92: 343–349.

V. Najczęstsze błędy w praktyce reumatologicznej związane są z leczeniem dny moczanowej

Analiza amerykańskiej bazy MEDMAX wykazała, że najczęstsze błędy w praktyce reumatologicznej związane są z leczeniem dny moczanowej, a w szczególności ze stosowaniem allopurynolu i kolchicyny. Większość z tych błędów wynika z nieprawidłowych zaleceń lekarskich i jest ich trzykrotnie więcej niż w przypadku innych chorób układu kostno-stawowego (23–39% w przypadku allopurynolu i kolchicyny; 7% w przypadku innych leków). Natomiast błędy personelu pielęgniarskiego lub wynikające z nieprawidłowego przyjmowania leków przez chorych zdarzają się w dnie moczanowej rzadziej niż w innych chorobach reumatycznych (23–27% vs 50%).

J Rheumatol 2006; 33: 562–566.

VI. Toczniowe zapalenie nerek w ciąży

Ciąża może prowadzić do zaostrzenia toczniowego zapalenie nerek, które przebiega pod postacią: nasilonej proteinurii, pogorszenia funkcji nerek i nadciśnienia tętniczego. Należy pamiętać, że na rokowanie co do przebiegu ciąży wpływa wyjściowe stężenie kreatyniny przed ciążą oraz czas, jaki upłynął od osiągnięcia remisji do poczęcia (remisja dłuższa niż 6 miesięcy poprawia rokowanie). W leczeniu zaostrzenia toczniowego zapalenia nerek w ciąży można stosować: glikokortykosteroidy, hydroksychlorochinę, azatioprynę, NLPZ i MMF. Natomiast w leczeniu nadciśnienia zalecane są metyldopa, nifedipina i hydralazyna.

Lupus 2006; 15 (3): 148–155