Oprac. dr n. med. Beata NOWAK

I. Obwodowa manifestacja polimialgii reumatycznej

Celem przedstawionego badania była ocena częstości występowania i charakteru zmian obwodowych w przebiegu polimialgii reumatycznej (PMR). Autorzy podjęli próbę odpowiedzenia na pytanie, czy PMR z zapaleniem stawów obwodowych jest postacią choroby o cięższym przebiegu. Poza tym poszukiwali wskaźników klinicznych i laboratoryjnych pozwalających w chwili postawienia rozpoznania PMR wyodrębnić grupę chorych, u których w przyszłości może dojść do rozwoju reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS).

Do badania włączono 74 chorych, u których postawiono rozpoznanie PMR na podstawie kryteriów Chuanga z 1982 r. Chorzy ci byli obserwowani w latach 1990–2002. Oceniając zmiany obwodowe w przebiegu PMR w chwili rozpoznania choroby, a także w trakcie kolejnych wizyt kontrolnych, brano pod uwagę: zapalenie stawów obwodowych, obrzęk dystalnych części kończyn, zespół cieśni nadgarstka oraz zapalenie ścięgien i pochewek ścięgnistych (tendosynovitis).

U 38 (51%) spośród 74 włączonych do badania chorych stwierdzono obecność objawów obwodowych w przebiegu PMR: u 29 chorych (39%) zaobserwowane zapalenie stawów obwodowych, u 4 (5%) – obrzęki dystalnych części kończyn, u 4 (5%) stwierdzono zespół cieśni nadgarstka, a u 1 (1,3%) chorego – tendosynovitis. Wszystkie te objawy ustąpiły całkowicie po wdrożeniu do leczenia glikokortykosteroidów. Obserowowane zapalenia stawów obwodowych miało zazwyczaj charakter przemijającego oligoarthritis. Najczęściej zajęte były stawy nadgarstka, śródręcznopaliczkowe oraz kolana. Porównując grupę chorych na PMR z towarzyszącymi zmianami stawowymi z grupą, w której zapalenie stawów nie występowało, nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic w zakresie ocenianych parametrów. Po roku obserwacji pacjentów z rozpoznaną początkowo PMR stwierdzono, że 7 chorych spełnia kryteria rozpoznania reumatoidalnego zapalenia stawów wg American College of Rheumatology (ACR) z 1987 r., u 2 rozpoznano olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic, a u 3 stwierdzono współistnienie choroby nowotworowej. U chorych, u których doszło do rozwoju reumatoidalnego zapalenia stawów, częściej niż u pozostałych pacjentów obserwowano współistnienie PMR i zapalenia stawów. Charakteryzowali się oni też mniejszym spadaniem OB po leczeniu glikokortykosteroidami.

Podsumowując, F. Ceccato i wsp. stwierdzili, że u 51% chorych na PMR współistnieją zmiany obwodowe, z których najczęstsze jest zapalenie stawów. Zapalenie stawów w przebiegu PMR nie jest czynnikiem ryzyka agresywnego przebiegu PMR. 7 chorych, którzy po roku obserwacji spełniali kryteria rozpoznania seronegatywnego reumatoidalnego zapalenia stawów, charakteryzowało się przetrwałym zapaleniem stawów oraz gorszą odpowiedzią na leczenie glikokortykosteroidami. Brak przewlekłego zapalenia stawów oraz łagodny przebieg zmian stawowych pozwalają na odróżnienie PMR od innych zapalnych artropatii.

Ceccato F., Roverano S.G., Papasidero S., Barrionuevo A., Rillo O.L., Pair S.O. Peripheral Musculoskeletal Manifestations in Polymyalgia Rheumatica. JCR 2006; 12(4): 167–171.

II. Stężenie metaloproteinazy macierzy (MMP) oraz tkankowych inhibitorów metaloproteinaz (TIMP) w surowicy chorych na wczesne RZS

Celem badania przeprowadzonego w Klinice Chorób Wewnętrznych i Reumatologii w Białymstoku była ocena stężeń metaloproteinaz macierzy (MMP-1, MMP3, MMP-9 i MMP-13) oraz tkankowych inhibitorów metaloproteinaz (TIMP-1 i TIMP-2), a także stosunku stężeń MMP/TIMP u chorych na wczesne reumatoidalne zapalenie stawów. Badali oni wpływ sześciomiesięcznej terapii metotreksatem na oceniane parametry. Do badania włączono 30 chorych na reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), którzy nie byli w przeszłości leczeni lekami modyfikującymi (DMARD) ani glikokortykosteroidami i u których czas trwania choroby nie był dłuższy niż 3 lata. Grupę kontrolną stanowiło 20 chorych na chorobę zwyrodnieniową stawów.

Autorzy artykułu zaobserwowali, że stężenia MMP-1, MMP-3, MMP-9 i MMP-13 oraz TIMP-1 i TIMP-2 były istotnie statystycznie wyższe w surowicy nieleczonych chorych na wczesne reumatoidalne zapalenie stawów niż w grupie kontrolnej. Stwierdzili oni również, że stosunek MMP/TIMP w grupie chorych na RZS przybiera wyższe wartości niż w grupie pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów. Sześciomiesięczna terapia metotreksatem spowodowała obniżenie stężeń MMP-1, MMP-3, MMP-9, MMP-13 oraz TIMP-1. Zmianom tym towarzyszyło zmniejszenie wartości stosunku stężeń MMP/TIMP oraz innych markerów aktywności RZS (liczba bolesnych i obrzękniętych stawów, DAS, OB i stężenie CRP).

Podsumowując, autorzy pracy stwierdzili, że chorzy na wczesne reumatoidalne zapalenie stawów charakteryzują się podwyższonymi stężeniami uszkadzających tkanki MMP. Ponadto uznali oni, że obserwowane obniżenie stężeń MMP w trakcie leczenia metotreksatem świadczy o przydatności tego leku we wczesnym okresie RZS.

Fiedorczyk M., Klimiuk P.A., Sierakowski S., Gindzienska-Sieskiewicz E., Chwiecko J. Serum Matrix Metalloproteinases and Tissue Inhibitors of Metalloproteinases in Patients with Early Rheumatoid Arthritis. J Rheumatol 2006; 33: 1523–9.