Dr n. med. Maria MISTERSKA-SKÓRA

II Oddział Reumatologii Okręgowy Szpital Kolejowy we Wrocławiu

Sinienie pierwotne

Obraz kapilaroskopowy acrocyanosis w chorobach zapalnych tkanki łącznej.

Zjawisko sinienia palców rąk i stóp jest częstym powodem kierowania pacjentów do badania kapilaroskopowego wałów paznokciowych, w celu oceny mikrokrążenia. Pacjenci z takim objawem najczęściej wysyłani są do lekarzy angiologów lub dermatologów.

Sinienie skóry palców ma charakter pierwotny lub wtórny, tzn. może należeć do jednego z objawów schorzeń z kręgów zapalnych chorób tkanki łącznej, a także jest jedną z faz objawu Raynauda, którego rozpoznanie kliniczne sprawia niekiedy trudności diagnostyczne. W takich przypadkach obraz morfologiczny naczyń włosowatych w badaniu kapilaroskopowym jest znaczącym w rozpoznaniu schorzenia.

Równomierne, niebolesne zsinienie palców rąk i stóp, które znika po uniesieniu kończyn powyżej poziomu serca, nosi nazwę acrocyanosis. Acrocyanosis występuje w każdym wieku, ale najczęściej u młodych kobiet. Jest rzadszym objawem niż objaw Raynauda. Sinieniu często towarzyszy wzmożona potliwość i swędzenie zajętej powierzchni skóry palców. Objaw ma charakter napadowy i cechuje go wrażliwość na zimno. W postaci pierwotnej w obrazie kapilaroskopowym na uwagę zasługuje znaczne powiększenie pętli naczyniowych.

Ramię tętnicze może osiągać wymiary 30 ± 8,5 µm (przeciętny wymiar to 11 ± 9 µm), a ramię żylne może mieć wymiar 34,6 ±4,2 µm (przeciętny wymiar to 12 ± 3 µm). Liczba pętli jest prawidłowa, tworzą one dość regularny szereg. Tło jest przezroczyste, o barwie purpurowej lub fioletowej, co jest cechą charakterystyczną dla obrazu sinienia. Często widoczne są kropelki potu.

Bardzo dobrze widoczne, poszerzone, atoniczne, o lekko zafalowanym przebiegu ramię żylne to również cecha charakterystyczna sinienia, podobnie jak atoniczne poszerzenie żylnego splotu brodawkowatego i podbrodawkowatego.

Słaba motoryka naczyń wywołuje ich atonię. Jeżeli przepływ krwinek jest widoczny, to jest on powolny, ziarnisty, przerywany lub nieregularnie przyspieszony. Można również zaobserwować zmienny kierunek przepływu.

Powodem takiego obrazu jest zastój żylno-kapilarny, na skutek otwarcia i nadmiernego rozwinięcia na stałe połączeń tętniczo-żylnych, co daje w efekcie atonię ramienia żylnego z wtórnym skurczem tętniczek. Obraz ten nie ulega zmianie, jest zgodny z cechami klinicznymi pierwotnego zsinienia.

Sinienie palców rąk może wystąpić w zapalnych chorobach tkanki łącznej i w krioglobulinemii. W tych przypadkach ocena kapilaroskopowa jest bardzo ważna, ponieważ różnicuje postać pierwotną sinienia od wtórnej, a więc zastój żylno-kapilarny od patologii anatomicznej naczyń. W postaci wtórnej obraz kapilaroskopowy może przypominać mikroangiopatię typu Raynauda.

Obecne są pętle o morfologii pregigantów i gigantów, a nawet strefy beznaczyniowe. Jeżeli dodatkowo w otoczeniu atonicznych pętli pojawiają się cienkie naczynia z wyraźną motoryką, obraz wymaga obserwacji w kierunku mikroangiopatii typu Raynauda. Należy wówczas klinicznie prześledzić zjawisko sinienia palców rąk czy stóp pod kątem obecności fazy blednięcia, np. po prowokacji zimnem.

Jeżeli badanie kapilaroskopowe wskazuje na sinienie wtórne u chorego dotychczas niediagnozowanego, należy zaplanować badania pod kątem zapalnych chorób tkanki łącznej lub krioglobulinemii.

W trudnej diagnostyce tych schorzeń ocena i wieloletnia obserwacja obrazu zmian zachodzących w mikrokrążeniu wałów paznokciowych jest uznanym (refinansowanym przez NFZ) badaniem diagnostycznym i prognostycznym. 

„Przegląd Reumatologiczny” 2007, nr 1 (13), s. 5.